Pembrolizumab, là một loại thuốc thuộc nhóm chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch, đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị nhiều loại ung thư khác nhau. Cơ chế hoạt động bằng cách ngăn chặn protein PD-1 trên tế bào T khỏi liên kết với PD-L1 trên tế bào ung thư, từ đó tăng cường khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư của hệ miễn dịch. Tuy nhiên, quyết định liệu Pembrolizumab có phù hợp với bệnh nhân hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố cá nhân, bao gồm loại ung thư, giai đoạn bệnh, mức biểu hiện PD-L1, cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Hiệu quả lâm sàng của Pembrolizumab

Pembrolizumab đã được chứng minh có hiệu quả trong điều trị nhiều loại ung thư, bao gồm ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC), ung thư hắc tố (melanoma), và ung thư đầu cổ. Nghiên cứu KEYNOTE-001, công bố trên tạp chí New England Journal of Medicine năm 2015, đã chứng minh rằng Pembrolizumab cải thiện tỷ lệ sống còn ở bệnh nhân NSCLC giai đoạn muộn, đặc biệt là những bệnh nhân có mức biểu hiện PD-L1 cao (trên 50%). Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ sống thêm trung vị (median overall survival) kéo dài, đặc biệt ở nhóm có PD-L1 cao, khi so sánh với các phương pháp điều trị hóa trị truyền thống.

Ngoài ra, nghiên cứu KEYNOTE-240, được công bố trên tạp chí Lancet Oncology vào năm 2020, đã chứng minh Pembrolizumab có hiệu quả trong điều trị ung thư gan không còn khả năng phẫu thuật. Trong nghiên cứu này, bệnh nhân được điều trị bằng Pembrolizumab đã cho thấy sự cải thiện về tỷ lệ sống không tiến triển (progression-free survival) và tỷ lệ đáp ứng toàn bộ (overall response rate), dù kết quả không đạt ngưỡng ý nghĩa thống kê theo các tiêu chí nghiên cứu đã đề ra.

Đối tượng bệnh nhân phù hợp

Một trong những yếu tố chính giúp xác định Pembrolizumab có phù hợp với bệnh nhân hay không là mức độ biểu hiện PD-L1 trên tế bào ung thư. Nghiên cứu KEYNOTE-042, được công bố trên tạp chí Lancet năm 2019, đã cho thấy rằng Pembrolizumab đặc biệt hiệu quả ở bệnh nhân NSCLC có mức PD-L1 ≥ 50%. Ở nhóm này, Pembrolizumab đã cải thiện đáng kể tỷ lệ sống thêm toàn bộ khi so sánh với hóa trị liệu truyền thống, cho thấy vai trò của chất ức chế PD-1/PD-L1 trong việc điều trị những bệnh nhân có biểu hiện PD-L1 cao.

Tuy nhiên, không phải tất cả bệnh nhân đều có lợi từ Pembrolizumab. Một số loại ung thư có mức PD-L1 thấp hoặc không biểu hiện PD-L1 có thể không đáp ứng tốt với liệu pháp này. Ngoài ra, Pembrolizumab cũng có thể được sử dụng trong các trường hợp có biểu hiện bất thường về sự bất ổn vi vệ tinh (microsatellite instability) hoặc khối u có tải lượng đột biến cao (high tumor mutational burden).

Tác dụng phụ và rủi ro

Dù Pembrolizumab mang lại nhiều lợi ích điều trị, nó cũng đi kèm với một số tác dụng phụ, nhiều trong số đó có liên quan đến phản ứng miễn dịch quá mức. Các tác dụng phụ phổ biến bao gồm mệt mỏi, phát ban, viêm niêm mạc, đau khớp, và khó thở. Một số trường hợp hiếm gặp có thể phát triển các phản ứng tự miễn như viêm phổi, viêm gan, hoặc viêm đại tràng. Những biến chứng này đòi hỏi phải theo dõi sát sao và can thiệp kịp thời.

Kết luận

Pembrolizumab là một liệu pháp miễn dịch tiên tiến mang lại nhiều hứa hẹn cho bệnh nhân mắc các loại ung thư tiến triển. Tuy nhiên, việc xác định liệu pháp này có phù hợp hay không cần dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm loại ung thư, mức biểu hiện PD-L1, và tình trạng sức khỏe cá nhân. Điều quan trọng là bệnh nhân cần thảo luận với bác sĩ chuyên khoa ung thư để đánh giá khả năng hưởng lợi từ liệu pháp, đồng thời cân nhắc các rủi ro liên quan. Sự phát triển của Pembrolizumab và các liệu pháp miễn dịch khác đã mở ra cánh cửa mới cho điều trị ung thư.

** Tổng hợp các Nghiên cứu liên quan:

Nghiên cứu KEYNOTE-001: Công bố trên tạp chí New England Journal of Medicine năm 2015, nghiên cứu này đã chỉ ra rằng Pembrolizumab cải thiện tỷ lệ sống còn ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC), đặc biệt là ở nhóm bệnh nhân có mức PD-L1 cao (≥50%). Nghiên cứu này là một trong những nghiên cứu lớn đầu tiên khẳng định hiệu quả của Pembrolizumab trong điều trị NSCLC.

Nghiên cứu KEYNOTE-240: Công bố trên Lancet Oncology năm 2020, nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của Pembrolizumab đối với bệnh nhân ung thư gan không còn khả năng phẫu thuật. Mặc dù không đạt ngưỡng ý nghĩa thống kê theo các tiêu chí ban đầu, nhưng nghiên cứu đã chỉ ra những tín hiệu khả quan về tỷ lệ sống không tiến triển (progression-free survival) và tỷ lệ đáp ứng toàn bộ (overall response rate).

Nghiên cứu KEYNOTE-042: Được công bố trên tạp chí Lancet năm 2019, nghiên cứu này đã chứng minh rằng Pembrolizumab có hiệu quả vượt trội ở bệnh nhân NSCLC có mức PD-L1 ≥ 50%, giúp cải thiện tỷ lệ sống thêm toàn bộ (overall survival) so với hóa trị liệu truyền thống. Nghiên cứu này đã củng cố vai trò của PD-L1 như là một chất đánh dấu sinh học quan trọng trong điều trị NSCLC bằng liệu pháp miễn dịch.

BS. Phạm Tuấn Anh
Khoa Điều trị A, Bệnh viện K